
نظر به اهمیت تولید دانههای روغنی و مخصوصا کلزا در کشور، در 4 سال منتهی به سال 1398 تولید کلزا در کشور رشد 700 درصدی داشته و به بیش از 420 هزارتن در 241 هزار هکتار رسیده است و مقرر است این روند همچنان ادامه یابد. طبق آمار سال 98 هر کیلوگرم بیش مصرفیِ بذر در هنگام کاشت کلزا حدود 2 میلیون ریال به منابع ملی ضرر میزند. دلیل اصلی مصرف بیش از اندازۀ بذر، به مکانیزاسیون تهیه بستر و ماشینهای کاشت برمیگردد. با وجود اینکه تراکم مطلوب برای کاشت کلزا حدود 4 کیلوگرم در هکتار است، اما کشاورزان برای اجتناب از بدسبزی، بطور متوسط 8 کیلوگرم و در بعضی شرایط تا 20 کیلوگرم در هکتار بذر مصرف میکنند. این واقعیت به معنی سالیانه 200 تا 800 میلیارد تومان اصراف در منابع ارزی کشور است.
برای رفع معضل بیش مصرفی بذر کلزا در کشور، راهکاری فناورانه عرضه شده است که و به سرعت مورد استفاده سازندگان ماشینهای کاشت کشور قرار گرفته است. با عنایت به اینکه بذر کلزا به دلیل کوچکی و لپهدار بودن حساسیت زیادی به نحوه کاشت دارد، ماشین کاشت آن باید دارای قطعات خاصی باشند که در عین حال که ساده و ارزان تمام میشوند، بر اساس محاسبات دقیق علمی ساخته شده باشند. این فناوری شامل اصلاح موزع، لولههای سقوط، شیار بازکنها و پوشانندههای بذر در خطیکارهای مرسوم میباشد که منجر به کاهش 50 درصدی مصرف بذر بدون کاهش عملکرد نهایی شده و از متوسط قابل اطمینان 8 کیلوگرم در هکتار برای کشاورزان به متوسط قابل اطمینان 4 کیلوگرم در هکتار رسیده است. اصلاحات انجام شده در عین حال باعث یکنواختی ریزش بذر بسیار مطلوب ( از 27 به 92 درصد در مقادیر کمتر از 5 کیلوگرم) شده و سلامت بذور پس از عبور از موزع را از 61 درصد به 98 درصد (به میزان 37 درصد) افزایش داد.
- آثار اقتصادی -اجتماعی و اجرایی این دستاورد به طور خلاصه عبارتند از:
در مقیاس ملی: صرفه جویی 200 تا 800 میلیارد تومان یارانه تامین بذر کلزا در سال 98
در مقیاس کشاورزان : کاهش 200 تا 800 هزارتومان در هزینۀ بذری کاشت کلزا به ازای یک هکتار در سال 98
از منظر مکانیزاسیون: یکنواختی کاشت باعث رسیدگی همزمان بوته ها و در نتیجه کاهش تلفات کمباینی میشود.
موزع طراحی شده برای کاشت مقادیر کم کلزا
مقایسه سطح سبز تراکم 4 کیلوگرم در هکتار بین ماشین با موزع اصلاح شده (چپ) نسبت به ماشین با موزع قدیمی (راست)