سه شنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۴  -  Tuesday, July 1, 2025
جستجوی پیشرفته
بخش عمومی  » ایجاد و توسعه فناوری های مناسب در حوزه مکانیزاسیون
 

برنامه " شناسایی، بهینه‌سازی و ایجاد فناوری‌های مناسب/پیشرفته مکانیزاسیون برای حوزه‌های محصولی-موضوعی" مرتبط با الزامات قانونی برنامه هفتم به شرح زیر است:

فصل 9- ماده 46 جدول 10- موضوع کاهش مصرف انرژی در کشاورزی

فصل 10 ماده 47 جدول 11- موضوع: رشد تولید ماشینهای صنعتی و کشاورزی

فصل 7 ماده 32- موضوع: افزایش ضریب خودکفایی و راندمان تولید محصولات استراتژیک ف

فصل 7 ماده 33 بند الف- موضوع: بهبود الگوی مکانیزه کشت تولید محصولات کشاورزی

در سند امنیت غذایی (جدول ذیل ماده 4) ردیفهای زیر  به صورت مستقیم و سایر ردیف ها و بندهای سند به صورت غیر مستقیم با برنامه های این بخش مرتبط می‌باشند.

بند 4- ضریب خودکفایی انرژی کشور

بند 6- تولید سیب‌زمینی، سبزی و صیفی، علوفه خشبی، گوشت مرغ، شیر، تخم مرغ و عسل

بند 11- ضریب مکانیزاسیون کشاورزی 

بند 12- نسبت میزان تلفات/ ضایعات از کل تولید محصولات داخل کشور

بند 16- میزان کشاورزی حفاظتی



برنامه 4 ساله بخش تحقیقات مهندسی مکانیک ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون (1402-1405)

عنوان برنامه: شناسایی، ایجاد و بهینه سازی فناوری‌های مناسب/ پیشرفته برای حوزه‌های محصولی/ موضوعی دارای چالش مکانیزاسیون کشاورزی

اولویت ها (محورها):

  • شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و طراحی و ساخت ماشینها و تجهیزات مناسب برای واحدهای بهره‏ برداری کوچک
  • افزایش کارایی ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی با مدیریت صحیح ماشین و توسعه کاربرد فناوری‌های پیشرفته
  • ارتقاء مکانیزاسیون در حوزه های زراعت، باغ، شیلات، دام و طیور
  • بهبود کیفیت ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی تولید داخل و وارداتی با کمک فرایند آزمون و کنترل کیفی

مسائل و چالشهای اصلی

  • کمبود و یا نبود دسترسی به فناروی‌های مناسب در واحدهای بهره‌برداری خرد کشاورزی
  • کم بودن نفوذ فناوری‌های پیشرفته در فرآیند تولید محصولات و تولیدات کشاورزی
  • توجه ناکافی به مکانیزاسیون باغات، دام، طیور و آبزیان، جنگل و مرتع و گیاهان دارویی 
  • عملکرد ضعیف اغلب ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی
  • کیفیت پایین‌ برخی از ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی ساخت داخل، انتخاب و واردات غیر تخصصی و غیر علمی ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی

عوامل ایجاد چالش ها

  • نبود رقابت درست بین تولیدکنندگان ماشینهای کشاورزی 
  • کمبود اطلاعات اولیه جامع و دقیق برای محاسبه شاخص‌های مکانیزاسیون
  • معیار قراردادن شاخصهای سنتی و غیر جامع نظیر درجه مکانیزاسیون و ضریب مکانیزاسیون بعنوان مبنای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و عدم گذار به سوی شاخصهای نوین و کیفی مکانیزاسیون
  • انتخاب روش محاسباتی نامناسب و غیر همگن در تبیین شاخصهای مکانیزاسیون و تعمیم آن به کل مناطق کشور
  • کمبود تناسب آموزش‌های دانشگاهی در مقاطع مختلف تحصیلی و سرفصل دروس مکانیزاسیون با نیازهای بخش اجرایی مکانیزاسیون
  • به‌روز نبودن تکنسینها و  کارشناسان مکانیزاسیون و فقدان شناخت از فناوری های مکانیزاسیونی نوین و کارآ
  • کمبود استاندارها و دستورالعمل‌های ملی لازم در زمینه ارزیابی ماشینها و تجهیزات مناسب و پیشرفته کشاورزی
  • کمبود امکانات، بودجه و دانش فنی لازم در بسیاری از تولیدکنندگان داخلی

راهکارهای مقابله با چالش‌ها

الف- راهکارهای پژوهشی 

  • پژوهش های مطالعاتی و میدانی برای تعیین وضع موجود مکانیزاسیون در حوزه واحدهای بهره‏ برداری کوچک (گردآوری آمار ملی و منطقه‌ای و سنجش شاخص‌های توسعه مکانیزاسیون در واحدهای خرد) 
  • شناسایی و معرفی فناوریهای مناسب برای واحدهای بهره‌برداری خرد
  • طراحی و ساخت ماشینهای کوچک و ارزان برای واحدهای بهره برداری خرد
  • شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و پیشرفته برای ماشینها و تجهیزات کشاورزی در حوزه‌های زراعت، باغ، دام، طیور و آبزیان
  • طراحی، ساخت و تجهیز ماشینهای کشاورزی موجود به فناوریهای پیشرفته
  • ارزیابی کارایی و انطباق پذیری فناوری نوین در ماشینهای کشاورزی در اقلیم‌ها و مناطق مختلف کشور
  • تعیین و سنجش شاخص‌های نوین مکانیزاسیون در حوزه زراعت، باغ، دام، طیور و آبزیان
  • شناسایی و معرفی استانداردهای نوین جهانی در حوزۀ ماشین‌های کشاورزی
  • شناسایی حوزه‌های فاقد استاندارد در تولید و عرضه ماشینها و تجهیزات کشاورزی و تدوین استانداردهای مربوطه
  • تعیین وضع موجود کیفیت و کارایی (انطباق پذیری) ماشینها و تجهیزات کشاورزی در مناطق مختلف کشور
  • پایش کیفیت و کارایی مزرعه‌ای ماشینهای کشاورزی وارداتی و داخلی عرضه شده و ارایه راهکارهای ارتقاء کیفیت و عملکرد آنها 

ب-راهکارهای آموزشی. ترویجی

  • برگزاری دوره های آموزشی آشنایی کارشناسان و بهره‌برداران واحدهای کوچک با ضرورت و مدیریت مکانیزاسیون (انتخاب و کاربرد ماشینها و تجهیزات)
  • انتقال دانش کارشناسان و کشاورزان خبره به دیگر بهره‌برداران (ایجاد پایلوت واحدهای تولیدی کوچک مکانیزه)
  • ترویج کاربرد ماشینهای مجهز شده به فناوری های نوین در مزارع پایلوت کشاورزان
  • آموزش وتوانمندسازی بهره‌برداران (توانمندسازی)، مجریان و محققان (دوره‌های‌ مهارتی کوتاه مدت)
  • تهیه و تدوین نشریه‌های فنی، ترویجی و بولتن در حوزه مکانیزاسیون  زراعت، باغبانی، دام، طیور، آبزیان
  • برگزاری دوره‌های آموزشی فنّی تشخیص کیفیت و کارایی ماشینها و تجهیزات کشاورزی برای کارشناسان و کشاورزان
  • برگزاری دوره‌های آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات، آشنایی با استانداردها، شیوۀ آزمون و ... برای تولیدکنندگان، واردکنندگان، و بهره‌برداران کشاورزی

ج- راهکارها و سیاست های اجرایی

  • بازبینی سیاست های ‌کلی بخش کشاورزی کشور و تدوین قوانین حمایتی با هدف توجه بیشتر به واحدهای بهره‏ برداری کوچک 
  • افزایش و تخصیص یارانه حمایتی جذاب (تسهیلات با بهره کم یا بدون بهره) به تولید کنندگان و کاربران ماشینهای کشاورزی مجهز به فناوری های نوین
  • بازبینی اسناد و برنامه‌های بالادستی و سیاست های‌کلی بخش کشاورزی کشور با هدف اصلاح برنامه ها بر مبنای شاخصهای نوین مکانیزاسیون 
  • تدوین دستورالعمل و استانداردهای لازم برای حوزه‌های مغفول مانده مکانیزاسیون کشاورزی
  • ممیزی و ارزش گذاری واحدهای تولید کننده ماشینها و تجهیزات کشاورزی بر اساس فناوری‌های نوین در کشور

 

این موسسه به عنوان یکی از متولیان پژوهش‌های ماشینهای کشاورزی و مکانیزاسیون کشور در زمینه طراحی شاخصهای مناسب برای ارزیابی وضعیت کنونی و آتی مکانیزاسیون، پژوهش‌هایی را جهت‌دهی کرده است. عبور از شاخصهای مرسوم و نیل به شاخصهایی مانند تاثیر عملکردی استفاده از ماشین و تاثیر اقتصادی ماشین کماکان توسط این مجموعه دنبال می شود. از این رو سنجش و ترسیم اثربخشی و خروجی اقدامات، فناوری‌ها و پژوهش‌های حوزه مکانیزاسیون و ماشینهای کشاورزی از منظر بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی می تواند به شناساندن و انعکاس نقش ملی و فراگیر مکانیزاسیون در توسعه کشاورزی کمک زیادی نماید. شاخص‌های کمی در بازدهی مصرف انرژی در بخش کشاورزی توسط محققان این موسسه برای بسیاری از محصولات کشاورزی نیز تعیین شده است. در حال حاضر پژوهش‌های مرتبط با انرژی در این موسسه در راستای تکمیل اطلس انرژی مصرفی در حوزه ماشینهای کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی کشور و اصلاح الگوی مصرف پیش می‌رود. این فرآیند در افق 1405 با نگرش پژوهشی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر ادامه دارد.